Syndrom metaboliczny koni (EMS) obejmuje współistnienie otyłości, insulinooporności oraz hiperinsulinemii (podwyższonego poziomu hormonu insuliny we krwi).
Działanie insuliny na komórki polega na pobudzaniu ich do pobierania glukozy, a insulinooporność definiuje się jako obniżoną odpowiedź tkanek na insulinę, wywołaną wadliwym działaniem receptorów insulinowych na powierzchni komórek. Spotyka się więc sytuację, w której komórki nie reagują właściwie na docierającą do nich insulinę i nie pobierają krążącej we krwi glukozy. Poziom cukru we krwi nie spada należycie, wobec czego organizm produkuje jeszcze więcej insuliny – kompensuje niewrażliwość komórek. Jest to najczęstsze zaburzenie metabolizmu węglowodanów spotykane u koni. Nie należy go mylić cukrzycą żywieniową, która (w przeciwieństwie do ludzi) występuje niezwykle rzadko, kiedy organizm nie jest już w stanie kompensować zaburzeń i produkować coraz to większej ilości insuliny, aby „zmusić” tkanki do pobierania glukozy. Objawy insulinooporności to przede wszystkim nadwaga oraz otłuszczenie charakterystycznych części ciała (grzebień szyi, puzdro, nasada ogona, okolica załopatkowa), przy czym nie każdy otyły koń jest insulinooporny, a nie każdy insulinooporny musi być otyły. Nadwaga predysponuje zwierzęta do zachorowania, ale jednocześnie może istnieć miesiącami i latami bez rozwinięcia się insulinooporności.

Dlaczego więc warto dociekać, czy koń jest „tylko” otyły, czy też cierpi na zaburzenia hormonalne? Przede wszystkim ze względu na ryzyko rozwinięcia się dalszych zaburzeń metabolicznych, znacznie bardziej niebezpiecznych niż sam syndrom oraz predyspozycji do innych zachorowań. Wysoki poziom glukozy i insuliny we krwi przyczynia się do powstawania dysfunkcji krążeniowych drobnych naczyń krwionośnych (głównie w obrębie tworzywa kopytowego), powoduje stany zapalne i tak zwany stres oksydacyjny. Wszystko to ma kardynalne znaczenie biorąc pod uwagę ryzyko wystąpienia ochwatu o podłożu żywieniowym.

Diagnostyka syndromu metabolicznego obejmuje badania laboratoryjne krwi. Chory koń wymaga specjalnego postępowania, zwłaszcza dietetycznego, a nierzadko również leczenia wspomagającego. Schorzenie jest nieuleczalne, natomiast świadomość jego istnienia może ochronić zwierzę przed czynnikami ryzyka chorób występujących w jego przebiegu oraz umożliwia kontrolę nad samym zaburzeniem.

Na zdjęciu charakterystycznie otłuszczony grzebień szyi.